Is er volledige vrijheid van meningsuiting in Nederland? “Natuurlijk”, zullen vele mensen zeggen. Ik ben nu zo’n beetje 30 jaar filmmaker en kan dat jammer genoeg allerminst beamen. Allereerst door de mensen die ik film, regelmatig ben ik in het verleden bedreigd om iets niet uit te zenden. Anderzijds de media die het uitzenden, ook zij hebben hun aanmerkingen. Politieke correctheid zou ook een reden kunnen zijn het niet uit te zenden, of wat dan ook. Zelf vind ik het heel belangrijk dat alle stemmen uit de samenleving gehoord worden en dat de journalist/documentaire maker daar het woord ‘waarom’ en ‘de harde feiten’ bij plaatst.
Vandaag weer het onderwerp ‘racisme’ op Radio 1, de gorilla-geluiden langs de voetbalvelden, er lopen gekleurde spelers in het veld. Een researcher van het tv-programma ‘Pauw’ was aan het woord, ‘hoe verschrikkelijk het allemaal was’. Ja, natuurlijk, het is zo fout als wat, maar niet wordt de vraag gesteld ‘wie zijn eigenlijk die gasten die dat roepen?’, ‘en waarom doen ze dat?’, ga dat eens goed onderzoeken. En daar heb je natuurlijk weer ‘Zwarte Piet’ in de media. Het is pas juni en het begint al! Een relatief kleine bevolkingsgroep wil dat ‘Zwarte Piet’ verdwijnt, omdat ‘Zwarte Piet gelijk staat aan racisme’. Het gaat nog verder, ‘iedereen die pro Zwarte Piet is, is een ‘racist’. Hun stem wordt heel duidelijk gehoord in de media. Weinig vragen als ‘klopt dat wel, heeft Zwarte Piet met racisme, slavernij te maken?’ en ‘waarom roepen de anti Zwarte Piet mensen datgene wat ze roepen?’ En dat lijken me hele relevante vragen. Ik weet dat behoorlijk wat deskundigen op dit gebied zich aangeboden hebben aan de diverse talkshows, maar zijn niet uitgenodigd. Waarom niet? ‘Politieke correctheid’, ‘Angst voor de eigen achterban of misschien wel voor de feiten?’ Laat de feiten gewoon spreken en dan mag natuurlijk ‘iedereen vinden wat hij/zij ervan vindt’. Ik mis het echte harde discours in Nederland. Ik hoor regelmatig in diezelfde media dat ‘er in Nederland veel meer gezegd kan worden dan in Duitsland’. Ik weet dat de ‘anti vluchtelingenstem’ veel minder hoorbaar is in de Duitse media. ‘Waarom?’ Vanwege het verschrikkelijke oorlogsverleden. En toch is dat gevaarlijk, ineens wordt die stem hoorbaar tijdens verkiezingen. Maar is het in Nederland zoveel beter? Marcouch hoorde ik laatst op de radio zeggen, ‘stel eerst de feiten vast en op basis daarvan reageren’.
En het gaat om de pluriformiteit van de media, ‘alle stemmen uit de samenleving moeten gehoord worden’. Ik maak me hier zorgen over, al heel lang. Het is gevaarlijk als de media niet alle geluiden uit een samenleving aan bod laten komen. En een goede journalist/documentaire maker hoort daar de vraag ‘waarom’ en gewoon de ‘feiten’ bij te noemen. Het mag niet zo zijn dat de media de alleen hun welgevallen meningen laat horen.
Ik hoop dat dit het begin is van een discussie. Ik moet revalideren van een operatie binnenkort en heb dus de tijd. Ik ben benieuwd naar de reacties.